Σκλήρυνση κατά πλάκας

Η σκλήρυνση κατά πλάκας ή διάχυτη εγκεφαλομυελίτιδα, είναι μία χρόνια, φλεγμονώδης, εκφυλιστική ασθένεια, στην οποία τα καλύμματα των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη, που εξασφαλίζουν τη μεταφορά των πληροφοριών, καταστρέφονται.

Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται απομυελίνωση και έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ικανότητα τμημάτων του νευρικού συστήματος να επικοινωνούν. Χάνεται συνεπώς η συνέχεια της αλυσίδας μεταξύ εγκεφάλου και αισθητηρίων οργάνων, καθιστώντας δύσκολο στην κινητική ή  την αισθητική πληροφορία να μεταφερθεί μέσω της σειράς των νευρώνων και των συνάψεών τους.

 

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Συμπτώματα

Η σκλήρυνση κατά πλάκας συμπεριλαμβάνει σωματικά, πνευματικά και σπανιότερα, ψυχιατρικά συμπτώματα, όπως μυϊκή κόπωση, διαταραχές στην κίνηση και στη βάδιση, πόνο (νευροπαθητικό και μυοσκελετικό), νοητικές διαταραχές, σπαστικότητα, διαταραχές ουροδόχου κύστης, δυσλειτουργίες στύσης, προβλήματα όρασης κ.α.

Η ηλικία εμφάνισης της νόσου κυμαίνεται από τα 25 μέχρι τα 40 χρόνια συνήθως, αλλά κάποιες φορές εμφανίζεται από τα 12 έως και μετά τα 50,  ενώ τα αίτια που την προκαλούν παραμένουν ασαφή.

Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είτε λαμβάνουν χώρα με μεμονωμένες κρίσεις, είτε δημιουργούνται με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να εξαφανίζονται τελείως, ωστόσο συχνά εμφανίζονται μόνιμα νευρολογικά προβλήματα με την χρονική εξέλιξη της ασθένειας. 

 

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Πώς αντιμετωπίζεται;

Οι θεραπείες επιχειρούν να βελτιώσουν τη λειτουργία μετά από μία κρίση για την πρόληψη των νέων κρίσεων. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας μπορεί να έχουν παρενέργειες και να μην γίνονται ανεκτά από τον οργανισμό, γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι ακολουθούν παράλληλα και εναλλακτικές θεραπείες. 

Προσεγγίζοντας την έννοια της φυσιατρικής αποκατάστασης, αξίζει να σημειωθεί η διεπιστημονική ιδιότητα της φυσικής ιατρικής. Τα προγράμματα αποκατάστασης  της λειτουργικότητας διεξάγονται υπό την καθοδήγηση φυσιάτρου και στόχο έχουν την επαναφορά της που χάθηκε λόγω της ασθένειας. 

 

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Επίσκεψη στο γιατρό

Η ομάδα αποκατάστασης καταγράφει τα διάφορα προβλήματα και τους περιορισμούς του ασθενούς. Ο ασθενής ελέγχεται στο επίπεδο επαφής και επικοινωνίας του, στην κινητικότητα και αισθητικότητά του, στην ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης αλλά και στην ικανότητα κατάποσής του.

Έπειτα τίθεται σαν γενικός στόχος η επί μέρους, όσο το δυνατόν, αποτροπή περεταίρω επιδείνωσης και η βελτίωση σε κινητικό και λειτουργικό επίπεδο, με την ομάδα αποκατάστασης να εφαρμόζει εξατομικευμένα προγράμματα θεραπευτικής άσκησης και να ενημερώνει τους συγγενείς και τον ίδιο τον ασθενή για το τι είδους πρόγραμμα αποκατάστασης πρόκειται να ξεκινήσει. 

 

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Αποκατάσταση

Στόχος της αποκατάστασης είναι η βελτιστοποίηση της λειτουργικότητας του ασθενή, της βελτίωσης των προαναφερθέντων προβλημάτων που επιφέρει η σκλήρυνση κατά πλάκας. Καλύτερη κίνηση, μυϊκή ενδυνάμωση, αντιμετώπιση σπαστικότητας, διαταραχών κύστεως και εντέρου καθώς και βελτίωση των τυχόν γνωσιακών και ψυχολογικών διαταραχών. 

Σε επιβαρυμένες περιπτώσεις που η κίνηση είναι σημαντικά περιορισμένη, επιλέγεται η καλύτερη δυνατή θέση και η σύντομη παραμονή στο κρεβάτι, εν αντιθέσει με τις λιγότερο επιβαρυμένες περιπτώσεις όπου είναι πιο ενδεδειγμένη η δραστηριοποίηση και η δημιουργική ενασχόληση, ώστε να περιοριστούν η επέκταση της νόσου και η μυϊκή αδυναμία.

Η ενδυνάμωση, η αύξηση της αντοχής και η βελτιωμένη κίνηση είναι το ζητούμενο της εξατομικευμένης θεραπευτικής προσέγγισης, με παθητικές και ενεργητικές κινήσεις και ασκήσεις διατήρησης και βελτίωσης της κίνησης των αρθρώσεων να λαμβάνουν χώρα και να συνδυάζονται με λειτουργική επανεκπαίδευση στην εκτέλεση δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής όπως προσωπική υγιεινή, ντύσιμο, χτένισμα, με ή χωρίς τη χρήση βοηθητικών συσκευών ή μηχανημάτων.

Η σπαστικότητα είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις νόσους που προκαλούν βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Είναι πολλές φορές ένας περιοριστικός παράγοντας που δυσκολεύει την κίνηση, και μπορεί να διαταράξει τον ύπνο.

Εκδηλώνεται με ακούσια αύξηση του μυϊκού τόνου αλλά όμως δεν αποτελεί αντένδειξη για λελογισμένη και παρακολουθούμενη από ειδικό επιστήμονα, άσκηση. Η ολιστική προσέγγιση της ομάδας αποκατάστασης αντιμετωπίζει την σπαστικότητα μέσω ασκήσεων και φυσικών μέσων ενώ ο εργοθεραπευτής διορθώνει πιθανά λάθη σε καθημερινές συνήθειες και στάσεις του σώματος που επιβαρύνουν την σπαστικότητα.

Ο φυσίατρος παρακολουθεί την κινητική εξέλιξη και επεμβαίνει αν είναι αναγκαίο, με συντηρητική ή και φαρμακευτική παρέμβαση. Αυτό σημαίνει ότι σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει ανταπόκριση στην θεραπεία με την συναίνεση του ατόμου, επιλέγεται η εστιακή έγχυση αλλαντικής τοξίνης για να δημιουργηθεί προοδευτικά μείωση της σπαστικότητας και επανεγκατάσταση της ορθής μυϊκής λειτουργίας.

Οπωσδήποτε οι σπαστικοί μύες δεν πρέπει να φτάνουν σε κόπωση, η γωνιακή ταχύτητα κίνησης των αρθρώσεων πρέπει να είναι χαμηλή και σταθερή και πρέπει να δίνεται ιδιαίτερο βάρος στις διατάσεις.

Σε όλη τη διάρκεια της νοσηλείας του, ο ασθενής, είναι σε συνεχή επιτήρηση των ζωτικών του λειτουργιών, λαμβάνει ανελλιπώς τη φαρμακευτική του αγωγή και ακολουθούνται κατά γράμμα οι ιατρικές εντολές και οι οδηγίες της ομάδας αποκατάστασης.

Σε περίπτωση εμφάνισης κάποιας επιπλοκής ή νέας νόσου, γίνεται άμεση κινητοποίηση του προσωπικού για τη σταθεροποίηση του ασθενούς και την ασφαλή μεταφορά του σε ειδικό ιατρικό κέντρο.

Κλείνοντας, πριν την έξοδο του ασθενούς από τον χώρο αποκατάστασης, πρέπει να γίνεται έλεγχος του χώρου της κατοικίας του από την ομάδα αποκατάστασης, προκειμένου να δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες, ώστε να προσαρμοσθεί η κατοικία στις ανάγκες του ασθενούς.

Σε όλους τους ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας εφαρμόζεται ψυχολογική υποστήριξη για τη διαχείριση άγχους, κατάθλιψης και διαταραχών συμπεριφοράς, ενώ ενθαρρύνονται να συμμετέχουν στο πρόγραμμα αποκατάστασής τους, για να επιτευχθεί η κοινωνική τους επανένταξη.